Zasady


Zasady I Międzynarodowego Turnieju Debat Oksfordzkich (MTDO) zostały stworzone zgodnie z wytycznymi zespołu eksperckiego Krakowskiego Stowarzyszenia Mówców na podstawie wieloletnich doświadczeń związanych z organizacją projektów edukacyjnych w Polsce oraz międzynarodowej tradycji konkursów debat.

Zasady ogólne
Debata oksfordzka to silnie sformalizowany rodzaj dyskusji, w której dwie drużyny toczą spór wokół prawdziwości postawionej tezy. Ich stanowiska są ustalane w wyniku losowania – jedna z drużyn opowiada się za daną tezą, druga zaś przeciwko niej.

Uczestnicy debaty
W debacie oksfordzkiej biorą udział następujący uczestnicy:
Marszałek – Marszałek jest gospodarzem debaty. Do jego obowiązków należy czuwanie nad przebiegiem rozmów w sposób godny i uroczysty oraz pilnowanie, aby wszyscy uczestnicy przestrzegali jej reguł oraz zasad kultury osobistej. Marszałek ogłasza tezę dla danej debaty, przedstawia uczestników spotkania i udziela głosu mówcom. W przypadku naruszenia reguł, Marszałek ma prawo napominać uczestników, odbierać im głos lub wypraszać z sali członków debatujących drużyn i słuchaczy na widowni. Na wniosek Marszałka, Jurorzy mogą przyznać drużynom punkty ujemne za niestosowne zachowanie. Uczestnicy debaty powinni zwracać się do Marszałka per “Mr./Ms. Chair”.
Propozycja – Propozycja to drużyna, która opowiada się za postawioną w debacie tezą. Mówcy z tego zespołu, w toku swoich wystąpień, muszą wykazać swoją argumentacją, że postulaty i stwierdzenia zawarte w tezie są słuszne lub prawdziwe. Drużyna Propozycji ma przewagę na początku spotkania, gdyż to oni rozpoczynają debatę i dzięki temu mają większy wpływ na to, w jakim obszarze będzie toczyła się dyskusja. Propozycja zajmuje miejsce po prawej stronie Marszałka.
Opozycja – Opozycja to drużyna, która opowiada się przeciw postawionej w debacie tezie. Zadaniem tego zespołu jest wykazanie, że postulaty Propozycji są nieprawdziwe. W tym celu Opozycja stara się wykazać błędy w argumentacji przeciwników i tym samym obalić słuszność głównej tezy. Drużyna Opozycji ma przewagę na końcu spotkania, gdyż to oni zamykają debatę. Opozycja zajmuje miejsce po lewej stronie Marszałka.
Jurorzy – Jurorzy oceniają wystąpienia mówców, po czym głosują w celu wyłonienia zwycięskiej drużyny. Zadaniem Jurorów jest dokonanie oceny z perspektywy doświadczonego i wytrawnego widza na podstawie kryteriów zawartych na karcie oceny. W każdej debacie MTDO udział bierze dwóch Jurorów. W przypadku remisu, tj. jeśli Jurorzy zagłosują inaczej, Marszałek decyduje która drużyna wygrała starcie.
Widownia – Ze względu na format MTDO, widownia nie bierze udziału ani w samej debacie, ani w głosowaniu na zwycięską drużynę, jednak to do niej przemawiają mówcy i jej punkt widzenia Jurorzy starają się odzwierciedlić dokonując oceny wystąpień.

Struktura debaty
  1. Rozpoczęcie debaty przez Marszałka, powitanie zebranych i przypomnienie najważniejszych reguł spotkania.
  2. Przemówienia – naprzemienne wystąpienia członków obu drużyn.
  3. Ocena wystąpień.
  4. Udzielenie informacji zwrotnej oraz przekazanie wyników debaty.

Zasady wystąpień mówców
  1. Ograniczenia czasowe. Mówcy mają 5 minut na wygłoszenie swojego wystąpienia. Po upływie tego czasu Marszałek prosi mówcę o zakończenie przemówienia. Mówca może wówczas dokończyć zdanie, jeśli tylko nie zajmie to więcej niż 10 sekund. Jeśli mówca przekroczy ten dodatkowy czas, Marszałek odbiera mu głos, a Jurorzy przyznają danej drużynie jeden punkt ujemny.
  2. Mówcy zabierają głos kolejno po sobie rozpoczynając od pierwszego mówcy Propozycji i kończąc na ostatnim, czwartym mówcy Opozycji.
  3. Pytania/informacje. Pytania lub informacje (ang. Point of Information, POI) to krótkie wtrącenia do wystąpienia mówcy zgłaszane przez członków drużyny przeciwnej. Osoba zgłaszająca POI powinna jasno określić czy zadaje pytanie czy komentuje wypowiedź udzielając informacji oraz odnieść się bezpośrednio do treści wystąpienia mówcy, któremu przerywa. Jeśli Marszałek nie wniesie sprzeciwu, wówczas osoba wygłaszająca przemówienie powinna odpowiedzieć w nim na wystosowane POI. Mówcy są oceniani za odpowiadanie na POI w następujący sposób:
    1. Do wystąpienia każdego mówcy można zgłosić nie więcej niż dwa POI.
    2. Mówca samodzielnie decyduje w którym momencie wypowiedzi odpowiada na postawione POI.
    3. Mówca nie ma obowiązku przyjęcia POI zadanego podczas ostatnich 30 sekund wypowiedzi. Jeśli jednak nie otrzymał wcześniej od przeciwników dwóch POI, wówczas powinien je przyjąć lub poprosić od ich wystosowanie.
    4. Ocenie podlega zarówno samo POI jak i odpowiedź na nie.
    5. Każdy mówca rozpoczyna swoje wystąpienie z dwoma punktami w kategorii “odpowiedź na pytania i komentarze (POI)”. Punkty te może zachować lub stracić w zależności od tego, jak ustosunkuje się do zadanych mu pytań. Jeśli mówca nie otrzyma żadnego POI od drużyny przeciwnej, wówczas zachowuje dwa punkty. Jeśli otrzyma tylko jedno POI i udzieli na nie wyczerpującej odpowiedzi, również zachowuje oba punkty. Jeśli otrzyma dwa POI i odniesie się tylko do jednego z nich, traci jeden punkt. Jeśli zaś nie zdoła odpowiedzieć na żadne ze zgłoszonych POI, traci oba punkty w tej kategorii.
  4. “Ad vocem”. Formuła “ad vocem” to krótkie kontr-wystąpienie odnośnie przemówienia mówcy z przeciwnej drużyny. Służy ono zdynamizowaniu przebiegu debaty i dostarcza drużynom możliwości wybicia przeciwników z rytmu. Chęć skorzystania z “ad vocem” sygnalizuje się Marszałkowi poprzez podniesienie odpowiedniej karty w sposób widoczny również dla drużyny przeciwnej. Wystąpienie “ad vocem” może trwać nie więcej niż jedną minutę, a każda z drużyn może skorzystać z tej formuły raz na debatę. “Ad vocem” ma również trzy zasady szczegółowe:
    1. Nie może go zgłosić mówca aktualnie przemawiającej drużyny ani mówca drużyny przeciwnej, którego wystąpienia następuje bezpośrednio po bieżącym.
    2. Nie może być zgłoszone podczas wystąpienia ostatniego mówcy danej drużyny.
    3. Może być zgłoszone jako odpowiedź na “ad vocem” drużyny przeciwnej.

Przykładowe zastosowanie “ad vocem”: Przemawia drugi mówca Propozycji. Pierwszy, trzeci i czwarty mówca Opozycji może zgłosić “ad vocem”. Drugi mówca Opozycji nie może zgłosić “ad vocem”, gdyż jego wystąpienie jest następne w kolejności. “Ad vocem” zgłasza czwarty mówca Opozycji. Po zakończeniu wystąpienia drugiego mówcy Propozycji, Marszałek zaprasza czwartego mówcę Opozycji do wygłoszenia “ad vocem”, po którym, zgodnie z kolejnością wystąpień, głos zabierze drugi mówca Opozycji.

Role mówców
Każdy z mówców ma określoną rolę, którą powinien starać się wypełnić podczas debaty.

Pierwsi mówcy – Pierwsi mówcy rozpoczynają debatę. Ich zadaniem jest przedstawienie jak ich drużyna rozumie główną tezę, jak definiuje jej kluczowe sformułowania, jakie stanowisko wobec nie zajmuje oraz jaka jest, zdaniem ich drużyny, oś sporu w debacie. Ponad to, powinni oni po krótce zarysować linię argumentacyjną swojego zespołu oraz, jeśli starczy im czasu, rozpocząć właściwą argumentację.

Drudzy mówcy – Drudzy mówcy rozwijają argumentację. Są oni odpowiedzialni za przedstawienie i objaśnianie argumentów drużyny oraz popieranie ich silnymi dowodami. Jeśli znajdą czas, mogą jeszcze doprecyzować jak ich drużyna rozumie tezę poprzez polemikę z definicjami zaprezentowanymi przez drugą stronę lub też rozpocząć kontrargumentację.

Trzeci mówcy – Trzeci mówcy powinni w swoich wystąpieniach skoncentrować się na kontrargumentacji. Ich rolą jest obalanie argumentów przedstawionych przez drugą stronę przez wskazywanie na błędy logiczne lub zły dobór przykładów. Trzeci mówcy mogą również uzupełniać argumentację własnej drużyny, gdyż często nowy argument stanowi równocześnie zaprzeczenie postulatów drugiej strony. Jeśli wymaga tego przebieg debaty, trzeci mówcy mogą także częściowo podsumować to, co zostało do tej pory powiedziane w dyskusji.

Czwarci mówcy – Czwarci mówcy podsumowują stanowisko swojej drużyny. Powinni oni przypomnieć widowni jak ich drużyna rozumie tezę, jakie argumenty wystosowała, na czym polegał spór w debacie i jak i udało im się obalić postulaty drugiej strony. W ramach podsumowania, czwarci mówcy mogą również dokończyć polemikę z argumentami przeciwnej drużyny.

Wszyscy mówcy powinni mieć na uwadze, że debata oksfordzka jest dynamiczną formą prowadzenia sporu, z racji czego wymusza ona na nich konieczność reagowania na zmieniającą się sytuację w rozmowie, a nie jedynie trzymanie się sztywnego planu. Niejednokrotnie zdarzają się okoliczności, w obliczu których mówca zmuszony jest do wyjścia ze swojej podstawowej roli i zmodyfikowania obranej wcześniej strategii, w związku z czym w MTDO obowiązuje następująca reguła:

Każdy mówca może wcielić się w rolę swojego poprzednika lub następcy.

Reguła ta oznacza w praktyce to, że każdy z mówców może przejąć na siebie obowiązki innych mówców i częściowo uzupełnić ich wypowiedzi. Dla przykładu, trzeci mówca może przedstawić nowe argumenty – co jest rolą drugiego mówcy – lub też, jeśli uzna to za konieczne, częściowo podsumować dotychczasowy przebieg debaty – tak, jak gdyby był czwartym mówcą. Należy jednak pamiętać, że zadaniem każdego przemawiającego jest przede wszystkim wypełnienie swojej roli. Przejęcie na siebie części kompetencji innych członków drużyny może sprawić, iż mówcy nie wystarczy czasu na wypełnienie swoich obowiązków.

Wyłonienie zwycięzcy i zasady awansu w turnieju

MTDO rozgrywane jest w formacie pucharowym. Oznacza to, że drużyna, która przegra debatę jest eliminowana z zawodów, a zwycięzca mierzy się w kolejnej debacie z innym zwycięzcą. Dwie najlepsze drużyny spotykają się w debacie finałowej, w której walczą o wygraną w turnieju.

Debatę w MTDO wygrywa drużyna, która zdobędzie głosy od obu Jurorów. W przypadku, gdy Jurorzy zagłosują na różne drużyny, remis rozstrzyga Marszałek.

Kryteria oceny

Kryteria oceny przyjęte w MTDO odzwierciedlają umiejętności potrzebne do prowadzenia sformalizowanego sporu i stanową punkt wyjścia dla informacji zwrotnej przekazywanej drużynom po zakończeniu debaty. Na ich podstawie, Jurorzy decydują o tym, która z drużyn zasługuje na ich głosy.

Jurorzy oceniający wystąpienia mówców kierują się zasadą, że o sile drużyny stanowi suma umiejętności ich członków. Oznacza to, że Jurorzy w pierwszej kolejności oceniają wystąpienia poszczególnych mówców (Ocena Indywidualna), a następnie przyznają punkty za pracę całego zespołu (Ocena Grupowa). Ocena Indywidualna koncentruje się na warsztacie mówców, precyzji ich wystąpień i sile przekonywania przedstawianych argumentów. Ocenie Grupowej podlega zaś warstwa merytoryczna przemówień drużyny, umiejętność współpracy i odpowiednie zaznajomienie się z tematem debaty.

Od każdego z Jurorów dana drużyna może uzyskać do 100 punktów, z których 90 to suma Oceny Indywidualnej i Oceny Grupowej. Pozostałe 10 punktów (tzw. Werdykt) to pula, którą Juror dzieli między drużyny, odzwierciedlając tym samym układ sił w debacie.

Po dokonaniu oceny, Juror oddaje głos na drużynę, która zdobyła więcej punktów na jego karcie oceny. W przypadku remisu, Juror jest zobligowany do oddania głosu na drużynę, która otrzymała więcej punktów w ramach werdyktu.

Przykład oceny debaty
Debata jest oceniana przez dwoje Jurorów. Wyniki prezentują się następująco:
Juror nr 1 – Propozycja 1:0 Opozycja, 82 punkty – 78,5 punktu.
Juror nr 2 – Propozycja 1:0 Opozycja, 77 punkty – 76 punktów.
Ocena ostateczna: Propozycja 2:0 Opozycja. Propozycja wygrywa debatę.

Ocena Indywidualna. Każdy z mówców może otrzymać do 15 punktów. W sumie, drużyna może uzyskać maksymalnie 60 punktów za Ocenę Indywidualną każdego z jej członków. Jurorzy oceniają wystąpienia poszczególnych mówców z dokładnością do 0,5 punktu. Ocena Indywidualna odbywa się w pięciu obszarach:
  1. Struktura wystąpienia (0 – 3 punktów) – ocenie podlega jasność artykułowanych postulatów, spójność oraz odpowiednia struktura wystąpienia. Trzy punkty otrzymuje mówca za właściwie uporządkowane wystąpienie zawierające również środki retoryczne współgrające z treścią wypowiedzi.
  2. Komunikacja werbalna (0 – 4 punktów) – ocenie podlega treść wypowiedzi, perswazyjność przemawiającego, prawdziwość przytoczonych danych, efektywność zastosowanych technik retorycznych i dostosowanie języka do publiczności. Cztery punkty otrzymuje mówca za wyjątkowo przekonującą wypowiedź pozbawioną błędów.
  3. Komunikacja niewerbalna (0 – 3 punktów) – ocenie podlega dykcja, odpowiednia kontrolna nad głosem, właściwa artykulacja, mowa ciała, gestykulacja, opanowanie stresu, kontakt wzrokowy z odbiorcami i płynność wypowiedzi. Trzy punkty otrzymuje mówca, który nie czyta napisanego wcześniej przemówienia, ma łatwość nawiązania kontaktu z widownią i nie popełnia błędów warsztatowych.
  4. Odpowiedź na pytania i komentarze (POI) (0 – 2 punktów) – Każdy mówca rozpoczyna swoje wystąpienie z dwoma punktami w kategorii “odpowiedź na pytania i komentarze (POI)”. W zależności od liczny POI wystosowanych przez drużynę przeciwną i sposobu, w jaki mówca się do nich odniesie, Juror może odjąć mówcy punkty lub tego nie robić. Każdy mówca zobligowany jest do odpowiedzi na dwa POI. Jeśli mówca udzieli wyczerpującej odpowiedzi na pytania i komentarze drugiej strony, zachowuje dwa punkty. Za każde POI które nie zostało właściwie rozwiązane podczas przemówienia, mówca traci jeden punkt. Kryterium to odzwierciedla umiejętność przemawiającego do spontanicznego reagowania na niespodziewane sytuacje i motywuje uczestników debaty do uważnego słuchania wypowiedzi przeciwników.
  5. Wypełnienie przydzielonej roli (0 – 3 punktów) – ocenie podlega umiejętne wykonanie obowiązków przypisanych danemu mówcy przez swoją drużynę. Większa część wypowiedzi przemawiającego powinna być skoncentrowana na wypełnieniu danej roli. Trzy punkty otrzymuje mówca, który z powodzeniem wykonuje zadania przypisane mu przez drużynę w sposób spójny z linią argumentacji zespołu.

Ocena Grupowa: Drużyna może otrzymać do 30 punktów za odpowiednie skoordynowanie pracy całego zespołu. W Ocenie Grupowej Jurorzy skupiają się na sile i spójności argumentacji, przygotowaniu zespołu do dyskusji oraz umiejętnej kontrargumentacji. Jurorzy dokonują Oceny Grupowej z dokładnością do 1 punktu. Ocena Grupowa odbywa się w czterech obszarach:
  1. Spójność drużyny (0 – 5 punktów) – ocenie podlega współpraca drużyny w zakresie spójności argumentacji i wzajemnego wsparcia udzielanego przez członków drużyny. Trzy punkty otrzymuje drużyna, której członkowie nie przeszkadzają sobie nawzajem i nie zaprzeczają prezentowanym wcześniej argumentom. Pięć punktów otrzymuje drużyna, która wykazuje się wyjątkową koordynacją, a przemówienia poszczególnych mówców w pełni się uzupełniają.
  2. Definiowanie linii sporu (0 – 5 punktów) – ocenie podlega precyzja z jaką drużyna definiuje kluczowe postulaty tezy, prezentuje swoje stanowisko i wskazuje na kluczowe kwestie związane z tematem debaty. Pięć punktów otrzymuje drużyna, której udaje się przedstawić swoje stanowisko w sposób całkowicie zrozumiały, przemyślany i wskazujący na znakomitą znajomość tematu.
  3. Argumentacja (0 – 10 punktów) – ocenie podlega waga, siła i wartość logiczna argumentów przedstawionych przez drużynę, jak również ich adekwatność wobec postawionej tezy i dostosowanie do widowni oraz dogłębność analizy omawianego zagadnienia. Dziesięć punktów otrzymuje drużyna, która przedstawi nie mniej niż trzy silne argumenty stosowne do zajmowanego przez nią stanowiska i odpowiednio poprze je wartościowymi dowodami, danymi i przykładami.
  4. Kontrargumentacja (0 – 10 punktów) – ocenie podlega umiejętność drużyny do odpierania lub podważania argumentów prezentowanych przez drugą stronę sporu. Kontrargumentacja może być wprowadzana wprost lub nierozerwalnie związana z dowodzeniem słuszności swojego stanowiska. Dziesięć punktów otrzymuje drużyna, która skutecznie podważy wszystkie argumenty przeciwników.

Werdykt. Werdykt odzwierciedla układ sił w debacie. Jest to pula dziesięciu punktów, które każdy z Jurorów rozdzielając wedle własnego uznania między dwie drużyny, porównuje przewagę w sile i perswazyjności prezentowanej argumentacji. Punkty w tej kategorii Jurorzy przyznają dopiero po uzupełnieniu pozostałych rubryk na karcie oceny. Werdykt nie może być równy – jedna z drużyn musi otrzymać w tej kategorii więcej punktów niż druga.

Punkty ujemne: Punkty ujemne stanowią karę za naruszenie zasad debaty lub nieodpowiednie zachowanie wobec jej uczestników. O przyznaniu punktów ujemnych decyduje Marszałek, który sygnalizuje to zebranym zanim Jurorzy wypełnią karty oceny. W debatach MTDO punkty ujemne przyznaje się w trzech obszarach:
  1. Użycie argumentu ad personam (2 – 8 punktów ujemnych) – argument ad personam to stwierdzenie wygłoszone podczas przemówienia, które nie dotyczy treści sporu, a bezpośrednio negatywnie wartościuje osobę mówcy z drugiej drużyny. Jest to atak wymierzony w charakter przeciwnika lub ewidentna obraza samej osoby. Liczba punktów ujemnych za argument ad personam zależy od wagi przewinienia.
  2. Niewłaściwe zachowanie (2 punkty ujemne) – niewłaściwe zachowanie to przerywanie mówcy z drugiej drużyny, głośne komentowanie jego wypowiedzi lub też jakiekolwiek inne działanie mające na celu rozproszenie przemawiającego. Marszałek sygnalizuje niewłaściwe zachowanie używając zwrotu “Mr./Ms. … I give you a warning”.
  3. Przekroczenie czasu wypowiedzi (1 punkt ujemny) – w momencie upłynięcia czasu przeznaczonego na wypowiedź, Marszałek sygnalizuje mówcy, że może on dokończyć zdanie w przeciągu 10 sekund. Jeśli mówca przekroczy doliczony czas, wówczas Marszałek odbiera mu głos i przyznaje jego drużynie jeden punkt ujemny.


Subskrybuj: Posty (Atom)